Locus ſumptus ex opella quæ inſcribitur Specimen Linguæ Braſilicæ Vulgaris, cujus auctor eſt Anſelmus Eckartus.
"Deus non moritur,
Tupã nomanói. Genuinus hic loquendi modus eſt in Braſilia juxta dialectum nationis
Toupinambous. At Paraënſibus in Miſſionibus, ubi idioma jam eſt aliquanto corruptum, ita di[c]unt: : Deus,
Tupã, ſive
Tupána, non
nitiú, moritur
omanó. Homo non diu vivit,
Abá noicotebéi¹ ceyi acajú i.e.
homo non vivit multo tempore, aut
multis annis.
Acajú fructus eſt Americanus, et quandam pomorum noſtrorum, quæ oblongiora ſunt, referens ſimilitudinem, coronatum quaſi verticem geſtat: fructus hic cùm ſemel tantùm quotannis ad maturitatem deveniat, ab illo Braſili
annum ſuum appellant; quare dicunt:
duo anni,
mocóĩ acajú, tres anni,
moçapyr acajú. Fructus reliqui multò citiùs matureſcunt: ſic milium Aſiaticum (türciſcher [?] Meizen) Braſilicè
abati, tres intra menſes jam eſt maturum."
¹ - Mendum auctoris. Rectius legatur
noicobetéi (< n'oîkobeetéî < ikobé "vivere" + -eté "vere", "valde").
Anſelmo noſtro teſte, videmus indigenas numeraſſe annos fructus ope præcipui, qui
acajú (immo, recentiore orthographia
akaîu [a.ka.'ju]) appellabatur. Hanc vocem secuti dicunt Luſitanice loquentes
caju, Anglice
cashew. Latine ſunt qui dicant
caſſuvium ſive etiam
anacardium, quæ verba, quominus adhibeantur, nihil impedimento eſt; equidem malo ſervare formam Braſilicæ linguæ ſimiliorem, ut puta
acaju vel
acajus, quaſi nomen neutrum vel masculinum quartæ declinationis, cujus paradigma certe patet. Etiam hodie homines, præſertim provectiore ætate, dicunt, exempli gratia, "eu já tenho oitenta cajus" (i.e., "ſum octoginta annos natus/a").
Anſelmus nos docet etiam jam fuiſſe, illo tempore, ſcil. ſæculo duodeviceſimo, diſcrimen non ignorabile, immo ſatis magnum, inter dialectus Braſilicas. Forma enim illa, quam refert auctor adhiberi in
Miſſionibus Paraënſibus, cui nomen eſt
Lingua Generalis Amazonica (Luſ.: "Língua Geral Amazônica"), multo ſimilior mihi videtur linguæ adhuc vigenti quibuſdam in vicis illius regionis vicinarumque, a Luſitanice loquentibus appellata
Nheengatu, quæ quidem ex lingua Braſilica antiquiore proficiſcitur, ut plane videtur in exemplis infra collocatis:
Lingua Braſilica (ſæc. XV-XVII):
Tupã/Tupana nd'omanõî.
Lingua Braſilica Miſſionum Paraënſium (ſive Lingua Generali Amazonica) (ſæc. XVIII-XIX):
Tupã/Tupana nitiú omanó. (ex quadam forma antiquiore, etſi mutata: *Tupana nd'i tybi omanõ.)
Nheengatu (sæc. XX-XXI):
Tupana niti umanũ.
Latine:
Deus non moritur.
